Bijna de helft van de verspanende bedrijven en machinebouwers zegt dat de eigen prijsstijging onvoldoende is om de gestegen kosten van grondstoffen te dekken. Desalniettemin verwacht een op de drie verspaners komend halfjaar méér te gaan investeren. Hiermee is de situatie in de verspaning precies tegenovergesteld aan de rest van de MKB-metaalindustrie. Daar verwacht juist één op de drie minder te gaan investeren, zo blijkt uit de Economische Barometer MKB-metaal Q1 2022.
Dat de metaalbedrijven anders tegen investeringen gaan aankijken – behalve dus in de verspaning – heeft veel te maken met de onzekerheid die weer in de markt is gekomen. De eerste weken van het jaar leek het er nog op dat de sector in rustiger vaarwater terecht was gekomen. De inval van Rusland in Oekraïne op 24 februari heeft alles veranderd. Rusland en Oekraïne zijn belangrijke leveranciers van onder andere nikkel en aluminium. Er bestaat onzekerheid in de markt over de levertijden en de beschikbaarheid van deze materialen. Dat ziet Koninklijke Metaalunie, dat elk kwartaal de barometer samenstelt, terug in de resultaten.
Economische Barometer MKB-metaal: onzekerheid terug in de markt
80% van de bedrijven verhoogt verkoopprijzen
Na het uitbreken van deze oorlog is het aantal bedrijven dat de verkoopprijzen verhoogt, gestegen tot 80%. Dat was vorig kwartaal nog 50%. Maar 42% van de bedrijven zegt dat dit onvoldoende is om de gestegen grondstofprijzen te compenseren. Van de verspanende bedrijven, de machinebouwers en de oppervlaktebehandelaars geeft bijna de helft van de ondernemers aan dat dit de gestegen kosten niet volledig dekt. Het is dan ook niet vreemd dat de winstgevendheid afneemt: dat is bij 28% van de bedrijven gebeurd in het eerste kwartaal van 2022, relatief veel meer dan vorig kwartaal. Twee op de drie bedrijven zegt nog steeds winst te maken. Net geen 10% draait verlies. Bij de toeleveranciers aan de bouw draait een relatief groot aantal verlies, waarschijnlijk omdat men verkoopprijzen voor de lange termijn heeft afgegeven en nu voor een hogere prijs materialen moet inkopen.
Grote werkvoorraad: bijna 13 weken
De binnenlandse orderpositie is nog redelijk goed te noemen. Vooral toeleveranciers aan de bouw en ook de metaalwarenbedrijven zeggen dat de orderpositie is toegenomen. Voor het hele MKB-metaal geldt dat voor 30% van de bedrijven; bij 15% is deze afgenomen. Voor het tweede kwartaal zijn de verwachtingen gematigder. Een op de vijf metaalbedrijven houdt rekening met een afname van de orderportefeuille. Overigens zijn de portefeuilles goed gevuld: gemiddeld hebben de bedrijven twee weken meer werk in hun portefeuille, namelijk voor bijna 13 weken. Afgezet tegen voorgaande jaren is dat veel.
6,5 procent van het personeelsbestand staat aan vacatures open
Exporterende bedrijven
In het eerste kwartaal is het voor het eerst dat de buitenlandse orderpositie wat sterker groeide dan de binnenlandse orderpositie. 35% van de exporterende ondernemers geeft aan een grotere orderpositie te hebben dan in het vorige kwartaal, terwijl 15% aangeeft dat deze juist kleiner is. Anders dan in het vorige kwartaal zijn de verwachtingen voor het tweede kwartaal neutraal; net zoveel ondernemers verwachten een toename als een afname van de buitenlandse orderpositie.
Hoog aantal openstaande vacatures
De toegenomen onzekerheid neemt niet weg dat percentage bedrijven met openstaande vacatures opnieuw is toegenomen, nu tot 57%. Gemiddeld hebben de bedrijven die mee hebben gedaan aan de economische barometer voor 6,5% van hun personeelsbestand vacatures open staan. Zo hoog is dit percentage lange tijd niet geweest. Geen van de sectoren verwacht alle openstaande vacatures het komende halfjaar in te vullen.
