Hoge prijzen en een gebrek aan voorspelbaarheid in de energievoorziening vormen meer dan ooit een belemmering voor productie en investeringen voor bedrijven in Duitsland. Dit blijkt uit de landelijke DIHK Energiewende Barometer 2024. Bijna vier op de tien Duitse fabrikanten overwegen om hun productie in te krimpen of te verplaatsen vanwege de torenhoge energiekosten en de onzekerheid over de aanvoer.
De Deutsche Industrie Industrie und Handelskammer (DIHK) heeft de resultaten van de IHK Energiewende-Barometer 2024 bekend gemaakt. Hoewel het beeld dat Duitsland zijn aantrekkelijkheid als vestigingsplek voor de industrie verliest, zijn de cijfers ronduit schrikbarend. De barometer wijst een waarde aan van -20, Slechts een keer eerder, in 2023, was deze waarde nog lager, namelijk -27. In de eerste tien jaren van de Energiewende (vanaf 2021), schommelde de waarde steeds tussen 1 en – 13.
DIHK Energiewende Barometer: bijna 4 op 10 bedrijven overweegt vertrek uit Duitsland
Vertrekt de energie-intensieve industrie?
De situatie is nog nijpender voor energie-intensieve bedrijven (score – 34) en grote ondernemingen: ongeveer de helft overweegt drastische maatregelen zoals het verplaatsen van de productielocatie weg uit Duitsland. Deze potentiële exodus bedreigt de industriële ruggengraat van Duitsland en het wereldwijde concurrentievermogen. De crisis, nog verergerd door de oorlog in Oekraïne en de snelle overschakeling op hernieuwbare energiebronnen, heeft geleid tot een van de hoogste elektriciteitsprijzen ter wereld. Nu de Duitse industrie het moeilijk heeft, richten sommige bedrijven hun blik op de VS vanwege de lagere energiekosten. De trend dient als een grimmige waarschuwing voor andere industrielanden over de delicate balans tussen energietransitie en economische stabiliteit.
Concurrentievermogen bedreigd
De enquêteresultaten toonden aan dat te veel bureaucratie en een gebrek aan informatie over de toekomstige energievoorziening de grootste zorgen van bedrijven waren. Hoewel Duitse bedrijven de plannen voor de energietransitie al geruime tijd met scepsis bekijken, leidde de crisis van twee jaar geleden tot een aanzienlijke daling van het sentiment. Twee derde van de industriële bedrijven ziet hun concurrentievermogen nu bedreigd door de hoge energiekosten, zo bleek uit de enquête. Een op de drie ken door de hoge energieprijzen minder investeren in de kernprocessen. En een kwart zegt zich niet te kunnen engageren voor duurzaamheid en klimaatbescherming vanwege de hoge energiekosten. Een 20% van de industriebedrijven schroeft de uitgaven aan R&D terug. De Duitse bedrijven verwachten van de politiek een duidelijke heroverweging van het energiebeleid.
Negatieve berichten stapelen zich op
Niet alleen de DIHK waarschuwt. Ook bedrijven zelf. De Duitse industrie heeft bijna een decennium aan groei verloren, wat de ernstige impact van stijgende energiekosten en geopolitieke spanningen op de productieactiviteiten benadrukt. De Duitse industriële sector, van oudsher een grootmacht op het gebied van productie, maakt een aanzienlijke achteruitgang door. Bedrijven als BASF, Vallourec en Trinseo hebben al faciliteiten gesloten, met een aanzienlijk banenverlies tot gevolg. BASF alleen al heeft verschillende ammoniakfabrieken gesloten en plant verdere kostenbesparende maatregelen die tot meer ontslagen zullen leiden. Volkswagen kondigde deze week aan de productie met 25% terug te schroeven, wat een flinke impact zal hebben op de toeleveringsindustrie. ZF in Friedrichshafen wil 14.000 banen in Duitsland schrappen.
Breder negatief sentiment in Europa
De energiecrisis beperkt zich niet tot de Duitse industrie. De Europese productienetwerken, die al onder druk stonden door de COVID-19 pandemie, worden nu geconfronteerd met nog grotere problemen door de oorlog in Oekraïne. De energieprijzen zijn aanzienlijk gestegen, waardoor bezorgdheid is ontstaan over blijvende veranderingen in de economische structuren. Hoewel sommige AIECE-instituten geen blijvende gevolgen verwachten, blijft het risico groot dat energie-intensieve industrieën naar niet-Europese landen verhuizen, waardoor de-industrialisatie op het hele continent dreigt.
Strategische overwegingen voor beleidsmakers
Beleidsmakers in Europa moeten een delicaat evenwicht vinden tussen het bevorderen van energietransities en het behouden van het concurrentievermogen van de industrie. Maatregelen zoals het aanpassingsmechanisme voor de koolstofgrens kunnen de impact van hoge energieprijzen verzachten. De focus moet echter ook liggen op het ondersteunen van industrieën door middel van structurele veranderingen, zoals het omscholen van werknemers. De feedback van Duitse industrie geeft aan dat doorgaan op de oude voet gevaarlijk is, en dat er een duidelijke beleidswijziging nodig is om de betrouwbaarheid en betaalbaarheid van energie te garanderen.
Foto: Pixabay
