Voor de Duitse machinebouw is het lek nog steeds niet boven. Ook dit jaar verwachten de VDW-leden een krimp van de productie. Voor het tweede jaar op rij. Meerdere zaken spelen de Duitse fabrikanten parten. Van inzakkende vraag en toenemende concurrentie uit China tot bureaucratie die de bedrijven bijna net zoveel kost als wat ze jaarlijks aan R&D uitgeven.
Om met het tweede te beginnen: China is volgens de VDW ondertussen de grootste fabrikant van werktuigmachines. Qua export delen beide landen de eerste plaats. De vraag naar machines is in China zelf echter fors ingezakt, zo maakte VDW-voorzitter Franz-Xaver Bernhard bekend.
Europese vraag naar Duitse machines 16 procent gedaald
Ook in 2025 krimp
De Duitse export naar China is verleden jaar dan ook met zo’n 12 procent gedaald (tot en met oktober). Maar dat is nog niet zo erg als op de Europese markt. Daar zagen de Duitsers de vraag met liefst 16 procent inzakken. Amerika heeft de boel nog enigszins gered met 17 procent groei. Voor 2025 verwacht men een lichte verbetering, die echter pas in de tweede helft van het jaar zichtbaar zal worden. “De productie zal nog met 10 procent dalen naar 13,3 miljard euro.” Daarmee raakt de top van 2018 (ruim 17 miljard euro) voor de Duitse machinebouwers steeds verder uit zicht. De afgelopen zes jaren is die omzet nooit meer bereikt. Toch gelooft de VDW dat de Duitse machine-industrie zich kan herstellen. Europa en Duitsland in het bijzonder worden zwaar geraakt door de transformatie in de auto-industrie. Azië heeft daar minder last van. Wat de VDW niet erbij vertelt, is dat de export van de CECIMO-landen in 2023 op een haar na wel het niveau van 2018 aantikte. En de import van buiten de CECIMO landen lag zelfs bijna 1 miljard euro hoger.
Local for local
Franz-Xaver Bernhard ziet wereldwijd de trend local for local terrein winnen. Met de inauguratie van Trump als president van de VS verwachten velen importheffingen. Voor wat betreft de VS maakt Bernhard zich daar minder zorgen om. Want qua technologie is er geen Amerikaanse concurrent. Dat is anders in China. De VDW ziet de Chinese concurrentie sterker worden. Niet alleen in China zelf, ook in andere Aziatische landen en zelfs in Europa. En niet alleen in het middensegment van de markt, ook in het hightech segment. Ook van Japan heeft men last. Dat land profiteert van de zwakke Yen. Innoveren en technologisch voorop blijven lopen is de remedie om de concurrenten voor te blijven, aldus Bernhard. Hij zegt dat de sector ondanks de uitdagingen nog altijd een sterke positie inneemt in het internationale concurrentieveld.
Bureaucratie kost handenvol geld dat niet elders geïnvesteerd kan worden
Welke regelgeving zit de sector dwars
Dat is echter niet gemakkelijk. De Duitse machinebouwers besteden gemiddeld zo’n 3 procent van hun omzet aan R&D. Maar, zo merkte Franz-Xaver Bernhard tijdens de presentatie op, ondertussen zijn ze ook tussen de 1 en 3 procent van hun omzet kwijt aan bureaucratie. De hoogte hangt af van de bedrijfsgrootte. Dat is geld, zo zei hij, die ze niet meer kunnen investeren in ontwikkeling of in de productie. Het is niet alleen Duitse regelgeving die de machinebouwers dwars zit. Concreet noemde hij ook Europese regelgeving. “De Supply Chain Duty of Care Act, de Corporate Social Responsibility Directive (CSRD), de Cyber Resilience Act en de Europese Ontbossingswetverordening om er maar een paar te noemen, zetten bedrijven onder ondraaglijke druk.” Hij roept dan ook op tot hervormingen. Want de werktuigbouwmachine-industrie is noodzakelijk in de transformaties die Europa wil doormaken.
Sector 10 procent gekrompen
De krimp van de Duitse machinebouwindustrie voltrekt zich overigens in een gestaag tempo. Tijdens de presentatie maakte de VDW bekend dat het aantal bedrijven in de sector sinds 2018 is gedaald van zon 300 naar 276 nu. En het aantal medewerkers is met zo’n 10 procent afgenomen. De machinebouwers doen er nu wel alles aan om medewerkers vast te houden. Afgelopen jaar groeide het aantal zelfs licht, ondanks de problemen. De aanpak van het tekort aan vakmensen begint immers met het vasthouden van je medewerkers, meent de VDW voorzitter.
Foto: ondanks dat de afhankelijkheid van de automobielindustrie sterk is verkleind, worden de Duitse machinebouwers hard geraakt door de transitie naar elektrische aandrijvingen. Decennialang was de auto-industrie de grootste afzetmarkt.